Centre to Supreme Court | భారత రాజ్యాంగ వ్యవస్థలో రాష్ట్రపతి, గవర్నర్ల అధికారాలు ఎప్పటికప్పుడు చర్చకు వస్తూనే ఉన్నాయి. తాజాగా, సుప్రీంకోర్టు గవర్నర్లు, రాష్ట్రపతి శాసనసభ ఆమోదించిన బిల్లులపై నిర్ణయం తీసుకోవడానికి గడువు విధించడం దేశవ్యాప్తంగా చర్చనీయాంశమైంది. ఈ ఆదేశాన్ని కేంద్రం తీవ్రంగా వ్యతిరేకిస్తూ, ఇది రాజ్యాంగ సూత్రాలను భంగం కలిగించే చర్య అని హెచ్చరించింది.
కేంద్రం వాదన: “ఇది రాజ్యాంగ విరుద్ధం”
సొలిసిటర్ జనరల్ తుషార్ మెహతా సుప్రీంకోర్టులో సమర్పించిన వాదన ప్రకారం, Article 142 క్రింద ఉన్న ప్రత్యేకాధికారాలను ఉపయోగించి కూడా కోర్టు రాజ్యాంగాన్ని మార్చలేదని, లేదా రాజ్యాంగ రచయితల ఉద్దేశాన్ని విస్మరించలేదని స్పష్టం చేశారు.
• “రాష్ట్రపతి, గవర్నర్లు వంటి పదవులు రాజ్యాంగంలో ఉన్న అత్యున్నత పదవులు. వాటిని గడువు ఆంక్షలతో ‘సబ్‌ఆర్డినేట్’ స్థాయికి తగ్గించడం సరైంది కాదు” అని ఆయన వాదించారు.
• “ఒకవేళ శాసనసభలు ఆమోదించిన బిల్లులు ఆలస్యం అవుతున్నా, దీనికి రాజకీయ–రాజ్యాంగ పరమైన పరిష్కారాలే ఉండాలి తప్ప న్యాయ వ్యవస్థ జోక్యం అవసరం లేదు” అని తెలిపారు.
రాజ్యాంగం ఏమంటోంది?
Article 200 ప్రకారం, గవర్నర్‌కి నాలుగు ఆప్షన్లు ఉన్నాయి:
1. బిల్లుకు వెంటనే ఆమోదం ఇవ్వడం.
2. ఆమోదం నిరాకరించడం.
3. తిరిగి శాసనసభకు పునర్విచారణ కోసం పంపడం. తిరిగి ఆమోదిస్తే గవర్నర్ తప్పనిసరిగా సంతకం చేయాలి.
4. రాజ్యాంగానికి విరుద్ధమని అనిపించినా, జాతీయ ప్రాముఖ్యత కలిగి ఉందని భావించినా రాష్ట్రపతి పరిశీలనకు పంపడం.
అలాగే Article 201 ప్రకారం రాష్ట్రపతి కూడా బిల్లులను పరిశీలించి ఆమోదం ఇవ్వవచ్చు, తిరస్కరించవచ్చు, లేదా ఆలస్యం చేయవచ్చు. ఈ ప్రక్రియలో గడువు పరిమితులు ఇప్పటివరకు లేవు.
సుప్రీంకోర్టు ఆదేశం
ఏప్రిల్ 12, 2024న తమిళనాడు కేసులో సుప్రీంకోర్టు తీర్పు ఇచ్చింది. అందులో:
• రాష్ట్రపతి గరిష్టంగా మూడు నెలల్లో నిర్ణయం తీసుకోవాలి.
• గవర్నర్లు ఒక నెలలో నిర్ణయం తీసుకోవాలి అని ఆదేశించింది. “మినిస్ట్రీ ఆఫ్ హోమ్ అఫైర్స్ నిర్దేశించిన మార్గదర్శకాల ఆధారంగా ఈ గడువులను ఆదేశిస్తున్నాము” అని కోర్టు స్పష్టం చేసింది.
రాష్ట్రపతి ద్రౌపది ముర్ము సందేహాలు
ఈ తీర్పు వెలువడిన కొద్ది రోజులకే రాష్ట్రపతి ద్రౌపది ముర్ము దీనిపై రాజ్యాంగపరమైన సందేహాలు వ్యక్తం చేశారు. Article 143 క్రింద ఆమె సుప్రీంకోర్టుకు 14 ప్రశ్నలను రిఫర్ చేశారు. వీటిలో ప్రధానంగా:
• రాష్ట్రపతి, గవర్నర్ల అధికారాలు ఏమిటి?
• వారికి గడువు విధించడం రాజ్యాంగబద్ధమా?
• “వీటిని నిర్ణయించేది ఎవరు?” అనే అంశాలపై స్పష్టత కోరారు.
త్వరలో రాజ్యాంగ ధర్మాసన విచారణ
ఈ సందేహాలపై విచారణ జరపడానికి ముఖ్య న్యాయమూర్తి బి.ఆర్. గవాయి నేతృత్వంలోని ఐదుగురు న్యాయమూర్తుల రాజ్యాంగ ధర్మాసనం ఏర్పడింది. ఇందులో జస్టిస్ సూర్యకాంత్, విక్రమ్ నాథ్, పి.ఎస్. నరసింహ, అటుల్ చంద్రుకర్ ఉన్నారు.
• ఆగస్టు 12లోపు కేంద్రం, రాష్ట్రాలు తమ వ్రాతపూర్వక వాదనలు సమర్పించాలి.
• ఆగస్టు 19 నుంచి ధర్మాసనం ప్రత్యక్ష విచారణ ప్రారంభించనుంది.
రాజకీయ కోణం
ఈ కేసుకు రాజకీయ ప్రాధాన్యత కూడా పెరిగింది. చాలాసార్లు గవర్నర్లు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు ఆమోదించిన బిల్లులను నిలిపివేయడం వల్ల వివాదాలు చెలరేగాయి. ముఖ్యంగా తమిళనాడు, పంజాబ్, తెలంగాణ వంటి రాష్ట్రాల్లో ఇలాంటి సమస్యలు ఎక్కువగా కనిపించాయి.
• ఈ నేపథ్యంలో సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చిన ఆదేశం “రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల తరఫున ఉపశమనం”గా భావించబడింది.
• కేంద్రం మాత్రం “రాజ్యాంగ పరమైన అధికారం” అనే అస్త్రాన్ని ఎత్తి చూపింది.
సమగ్రంగా
ఈ విచారణలో సుప్రీంకోర్టు తీర్పు ఏదైనా, అది భవిష్యత్తులో రాష్ట్రపతి–గవర్నర్ల అధికారాల నిర్వచనంలో కీలకమైన మలుపు కానుంది. ఒకవైపు న్యాయ వ్యవస్థ “ప్రజాస్వామ్యంలో పారదర్శకత కోసం గడువులు అవసరం” అంటుండగా, మరోవైపు కేంద్రం “ఇది రాజ్యాంగ విరుద్ధం” అంటోంది. చివరికి ఎవరి వాదన నిలపడుతుందన్నది దేశవ్యాప్తంగా ఆసక్తిగా మారింది.