విధాత, హైదరాబాద్ :
భారత స్వాతంత్ర్య పోరాట చరిత్ర ఎన్నో గర్వ కారణాలతో నిండి ఉన్నప్పటికీ, కొందరు యోధుల పేర్లు మాత్రం కాల సంఘర్షణలలో, వర్గపక్షపాత చరిత్ర రచనలో పూర్తిగా కనుమరుగయ్యాయి. అలాంటి గొప్ప వీరయోధురాలిలో అత్యంత అన్యాయంగా మరుగున పడిపోయిన పేరు ఝల్కారీ బాయి కోరీది. దేశస్వాతంత్ర్య పోరాటంలో కీలక పాత్ర పోషించినప్పటికీ ఆమెకు తగిన స్థానం చరిత్రలో దక్కలేదు. నేడు ఆమె 195వ జయంతి సందర్భంగా ఈ అసలైన స్వాతంత్ర్య యోధురాలిని గుర్తుచేసుకోవడం కేవలం ఒక కార్యక్రమం కాదు. చరిత్రకు న్యాయం చేయడానికి చేసే ఒక ప్రయత్నం.
ఎవరూ వినని కథ: అంటరాని కోరీ సమాజంలోని ఝల్కారీ బాయి
ఝల్కారీ బాయి 1830 నవంబర్ 22న ఝాన్సీ సమీపంలోని భోజలా గ్రామంలో ధనియా–మాల్ చంద్ దంపతులకు జన్మించింది. కోరీ సమాజం ప్రధానంగా బట్టలు నేసే వృత్తితో జీవనం సాగిస్తుంది. కాలం మారినా కూడా ఆ వృత్తికి అప్పటి ఉన్నత వర్గాలు విధించిన సామాజిక పరిమితులు మారలేదు. మంచి బట్టలు ధరించరాదు, గౌరవపూర్వక నామాలను వాడరాదు; అంటరాని వర్గానికి చెందిన స్త్రీ ‘బాయి’ అనే బిరుదు వాడకూడదనే ఆంక్షలు కూడా ఉండేవి. ఈ వర్గ వివక్ష వాతావరణంలో పెరిగిన ఝల్కారీ బాయి చిన్ననాటి నుంచే దైర్యం, పట్టుదల, స్వాభిమానం ఉన్న వ్యక్తిగా నిలిచింది.
కోరీ/కోలి సమాజానికి పురాతన కాలంలో ఉన్న గౌరవనీయమైన స్థానాన్ని గుర్తుచేయాల్సిన అవసరం ఉంది. బుందేల్‌ఖండ్ ప్రాంతంలోని గుజర్రా శిథిలాలు, అశోక శాసనాల ఆధారాలు ఈ ప్రాంతం ఒకప్పుడు ‘బుద్ధ ఖండ్’గా ఉన్నదని సూచిస్తున్నాయి. కొంతమంది చరిత్ర పరిశోధకుల ప్రకారం, బౌద్ధ కాలంలో ‘కోలి’ వంశానికి రాజకీయ ప్రాధాన్యం ఉండేది. గౌతమ బుద్ధుని భార్య యశోదర కూడా కోలి రాజకుటుంబానికి చెందినది. ఈ చారిత్రక నేపథ్యం తరువాత శతాబ్దాలలో కోరీ/కోలి సమాజం ఎలా అంటరానితనానికి గురైందో అర్థం చేసుకునేందుకు కీలకం.
1857 తిరుగుబాటు ముందు గవర్నర్ జనరల్ లార్డ్ డల్హౌసీ చేపట్టిన దత్తత విధానం భారతీయ సంస్థానాలకు తీవ్రమైన ముప్పుగా మారింది. ఝాన్సీ రాజ్యం పాలించిన గంగాధర్ రావు మరణించడంతో, రాణి లక్ష్మీబాయి దత్తత తీసుకున్న పుత్రునికి రాజ్యాధికారాన్ని ఇవ్వడానికి బ్రిటీష్ ప్రభుత్వం నిరాకరించింది. ఈ సంఘటన 1857 తిరుగుబాటుకి ఝాన్సీని ఒక కేంద్రబిందువుగా మార్చింది. కొన్ని చరిత్ర వాదనల ప్రకారం, పేష్వాలు, రాజపుత్ర వర్గాలు తమ రాజకీయ సంపత్తి, సామాజిక ఆధిపత్యానికి ముప్పు ఏర్పడుతుందని భావించి బ్రిటీష్ పాలనకు వ్యతిరేకంగా తిరుగుబాటు చేపట్టినట్లు అభిప్రాయాలు ఉన్నాయి. ఈ వర్గాల రాజకీయ ప్రయోజనాలు అణగారిన వర్గాల త్యాగాలను మరుగున పడేసేలా ప్రభావితం చేశాయని ఈ వాదనలు సూచిస్తాయి.
ఝల్కారీ బాయి.. ఝాన్సీ సైన్యంలోని అసలైన ధైర్యం
ఝాన్సీ కోటపై యుద్ధం ఉధృతంగా నడుస్తున్న సమయంలో ఝల్కారీ బాయి సైన్యంలో కీలక పాత్ర పోషించింది. లక్ష్మీబాయి, ఝల్కారీ బాయి రూప సాదృశ్యం గురించి పలు చరిత్రకారులు ప్రస్తావించారు. ఈ రూప సామ్యమే యుద్ధ సమయంలో అత్యంత వ్యూహాత్మకంగా ఉపయోగపడింది. రాణి లక్ష్మీబాయి కోట నుండి బయటకు వెళ్లాల్సిన అవసరం వచ్చినప్పుడు, సైన్యాన్ని రక్షించేందుకు ఝల్కారీ బాయి రాణి వేషంలోనే ముందుకు వెళ్లి బ్రిటిష్ సైన్యాన్ని తప్పుదోవ పట్టించిందన్న వాదనలు ప్రసిద్ధం. తన ప్రాణాలను పణంగా పెట్టి కోటలోని సైనికుల కోసం, రాజ్యం కోసం, దేశం కోసం పోరాడిన ఈ యోధురాలు అసలైన దివ్య స్త్రీ అని అనడం అతిశయోక్తి కాదు. కొన్ని పరిశోధనల్లో, లక్ష్మీబాయి మరణంపై ప్రధాన చరిత్రకు భిన్నమైన వాదనలు కూడా ఉనికిలో ఉన్నాయన్నది నిజం. కొన్ని వాదనల ప్రకారం ఆమె కాశ్మీర్ ప్రాంతంలో దీర్ఘకాలం జీవించిందని కూడా కొందరు పేర్కొంటారు. ఏది నిజమో ఖచ్చితంగా నిర్ధారించకపోయినా, ఝల్కారీ బాయి చేసిన త్యాగం ఏ మాత్రం తగ్గిపోదు.
చరిత్ర వక్రీకరణ.. ఎవరి కీర్తి? ఎవరి త్యాగం?
స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో నిజమైన ప్రాణత్యాగం ఝల్కారీ బాయిది అయినప్పటికీ, చరిత్రలో ప్రధాన స్థానాలు రాజపుత్ర–బ్రాహ్మణ వర్గ నాయకులకు దక్కడం అనేది శతాబ్దాల చరిత్ర వాస్తవం. రాణి లక్ష్మీబాయి పేరును మహోన్నతంగా నిలబెట్టడం జరిగినప్పటికీ, ఝల్కారీ బాయి పేరు పాఠ్యపుస్తకాల్లో కూడా లేదు. ఇది చరిత్రలోని వర్గాధిపత్యపు ప్రభావాన్ని స్పష్టంగా చూపిస్తుంది. తమ కూతుర్లకు ‘లక్ష్మీబాయి’ పేరు పెట్టడానికి బ్రాహ్మణ వర్గం ఆసక్తి చూపకపోవడం, కానీ శూద్ర–అతి శూద్ర వర్గాలు మాత్రం రాణి పేర్లను గౌరవంతో ఉపయోగించడం కూడా ఒక సామాజిక పరిశీలనగా నిలుస్తుంది. వీటన్నిటి మధ్య ఝల్కారీబాయి మాత్రం అణచివేతకి గురైన ఒక మహా వీరవనితగా నిలిచింది.
చరిత్రను తిరగరాయాల్సిన సమయం!
ఝల్కారీ బాయి అనే పేరు మన జాతీయ చరిత్రలో తిరిగి వెలుగులోకి రావడం అత్యవసరం. అణగారిన వర్గాల త్యాగాలు, ధైర్యం, సాహసం అసలు చరిత్రలో ఉండాల్సిన స్థానాన్ని పొందాలి. వర్గాధారిత చరిత్ర రచన వల్ల శతాబ్దాలుగా మరుగునపడిన ఈ మహా స్త్రీ పేరు పునఃస్థాపన చెందడానికి మనం చేసే ఈ ప్రయత్నాలు ఎంతో ముఖ్యమైనవి. చరిత్ర అంటే కేవలం రాజులు, మహారాణులు, ఉన్నత వర్గాల కథలు మాత్రమే కాదు. దేశాన్ని కాపాడడానికి ప్రాణాలు అర్పించిన ఏ మనిషైనా చరిత్రలో సమాన స్థానం పొందాలి. ఝల్కారీ బాయిలాంటి వీర స్త్రీలే ఈ దేశపు నిజమైన గౌరవచిహ్నాలు.
ఈ రోజు ఝల్కారీ బాయి జయంతి సందర్భంగా ఆమె చేసిన త్యాగం, యుద్ధనైపుణ్యం, నిస్వార్థ ప్రేమను గుర్తుచేసుకోవడం మనందరి బాధ్యత. ఆమె పేరు చరిత్రలో తిరిగి అగ్రస్థానంలో నిలబడాలి. ఆమె కథ పాఠ్యపుస్తకాల్లో ఉండాలి. ఆమె త్యాగం ప్రతి భారతీయుడు గౌరవించాలి. ఝల్కారీ బాయి కోరీ నిజమైన స్వాతంత్ర్య యోధురాలు. ఆమెకు మన వందనాలు.
రచయిత: అరియ నాగసేన బోధి