Rohit Vemula Bill | మూడేళ్ల జైలు శిక్ష.. విద్యా సంస్థపై పది లక్షల జరిమానా! అసెంబ్లీలో రోహిత్‌ వేముల బిల్లు పెట్టనున్న కర్ణాటక ప్రభుత్వం

ఉన్నత విద్యాసంస్థల్లో కుల వివక్షను అంతమొందించే లక్ష్యంతో కర్నాటక కాంగ్రెస్‌ ప్రభుత్వం రోహిత్‌ వేముల బిల్లును రాబోయే అసెంబ్లీ శీతాకాల సమావేశాల్లో ప్రవేశపెట్టేందుకు ఏర్పాట్లు చేస్తున్నది.

By: TAAZ | national | Published on : Nov 29, 2025 6:24 PM IST

Rohit Vemula Bill | మూడేళ్ల జైలు శిక్ష.. విద్యా సంస్థపై పది లక్షల జరిమానా! అసెంబ్లీలో రోహిత్‌ వేముల బిల్లు పెట్టనున్న కర్ణాటక ప్రభుత్వం

Rohit Vemula Bill | రోహిత్‌ వేముల! సుమారు పదేళ్ల క్రితం దేశవ్యాప్తంగా సంచలనం సృష్టించిన పేరు! ఉన్నత విద్యాసంస్థల్లో చదువుకుంటున్నా వెంటాడిన కుల వివక్షతో కలత చెంది.. బలవన్మరణానికి పాల్పడిన దళిత విద్యార్థి! ఆ మరణం అప్పట్లో దేశంలోని అన్ని విద్యా సంస్థల్లో కలకలం రేపింది. ఇంకా కొనసాగుతున్న కుల వివక్షపై సమరాన్ని ప్రకటించింది. ఇప్పుడు కర్ణాటక ప్రభుత్వం ఉన్నత విద్యా సంస్థల్లో కుల వివక్షను అంతమొందించే లక్ష్యంతో రోహిత్‌ వేముల బిల్లును అసెంబ్లీలో ప్రవేశపెట్టేందుకు సిద్ధమైంది. ఉల్లంఘించేవారికి కఠిన జరిమానాలు, శిక్షలతోపాటు.. బాధితులకు పౌర పరిహారాలను ఈ బిల్లు ప్రతిపాదిస్తున్నది. డిసెంబర్‌ 8 నుంచి 19వ తేదీ వరకూ నిర్వహించే శీతాకాల అసెంబ్లీ సమావేశాల్లో ఈ బిల్లును ప్రవేశపెట్టేందుకు ముఖ్యమంత్రి సిద్దరామయ్య నేతృత్వంలోని కాంగ్రెస్‌ ప్రభుత్వం ఏర్పాట్లు చేస్తున్నది. కర్ణాటకలోని అన్ని ఉన్న విద్యాసంస్థల్లో కుల వివక్షను, కొన్ని ధృవీకరణల ఆధారంగా వివక్షను నిరోధించే లక్ష్యంతో ఈ బిల్లును రూపొందించారు. కాంగ్రెస్‌ ఎంపీ, లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నేత రాహుల్‌ గాంధీ చొరవతో ఈ బిల్లు రూపొందిందని పార్టీ వర్గాలు చెబుతున్నాయి. ఈ బిల్లుకు ‘ది కర్ణాటక రోహిత్‌ వేముల (బహిష్కారం లేదా అన్యాయం నిరోధక) (విద్య, వ్యక్తిత హక్కు) బిల్లు–2025’ అని నామకరణం చేశారు.

బిల్లులోని కీలక అంశాలు

ప్రత్యక్షంగా, పరోక్షంగా లేదా సంస్థాగతంగా కులం ఆధారంగా వివక్ష, వేధింపులను ఉద్దేశించి ఈ బిల్లును ప్రతిపాదించారు. వివక్షకు గురైనవారికి పౌర పరిహారాలు అందించేందుకు, వివక్షకు గురి చేసినవారిపై కఠిన చర్యలు, జరిమానాలు తీసుకునేందుకు ఈ బిల్లును ఉద్దేశించారని ఇండియన్‌ ఎక్స్‌ప్రెస్‌ కథనం పేర్కొంటున్నది. సివిల్‌ పరిష్కారాల్లో భాగంగా ఈక్విటీ కమిటీ ముందు ఫిర్యాదు చేయవచ్చు. ఇది ఇప్పటికే విద్యాసంస్థల్లో లైంగిక వేధింపులకు సంబంధించిన అంశాలపై పని చేస్తున్న అంతర్గత ఫిర్యాదుల కమిటీ తరహాలో ఉంటుంది. వివక్షకు గురైనట్టయితే ఆ అంశాన్ని జిల్లా కోర్టులు, హైకోర్టులకు తీసుకెళ్లే అవకాశం కూడా కల్పించారు.

ఎవరు ఫిర్యాదు చేయవచ్చు?

సంబంధిత ఉన్నత విద్యాసంస్థలో విద్యార్థులు, అధ్యాపకులు, బోధనేతర సిబ్బంది వీరిలో ఎవరు వివక్షకు గురైనా వారిని బాధితులుగా బిల్లు పరిగణిస్తుంది. ప్రవర్తన, వ్యవహారశైలి, బహిష్కరించడం, మినహాయించడం, వారిపట్ల అనుసరించే తీరు, ఆచారాలు, ప్రమానాలు, అభ్యాసాల్లో తేడాలు.. వీటిని వివక్షగా పరిగణిస్తారు.

శిక్ష ఎలా ఉంటుంది?

కుల వివక్షను కాగ్నిజబుల్‌ (విచారించతగిన) అంశంగా, నాన్‌బెయిలబుల్‌ నేరంగా పరిగణిస్తారు. రాతపూర్వక క్షమాపణ కోరడం మొదలుకుని, కఠినమైన చర్యల వరకూ ఉంటాయి. తొలిసారి నేరానికి (వివక్షకు) పాల్పడినవారికి పది వేల నుంచి లక్ష వరకూ జరిమానా, ఏడాది పాటు జైలు శిక్ష విధించే అవకాశం ఉంది. వివక్షను పునరావృతం చేసినవారికి మూడేళ్ల జైలు శిక్ష, లక్ష రూపాయల జరిమానా విధిస్తారు. విద్యా సంస్థలు కుల, మత, వర్గ, లింగ వివక్షకు పాల్పడితే కనిష్ఠంగా లక్ష రూపాయల నుంచి గరిష్ఠంగా పది లక్షల రూపాయల వరకూ జరిమానా చెల్లించాల్సి ఉంటుంది.

వేముల రోహిత్‌ పేరు ఎందుకు?

ఈ బిల్లుపై కాంగ్రెస్‌ పార్టీ ఎన్నికల ప్రణాళిక హామీ ఇచ్చింది. దీనిపై రాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నేత రాహుల్‌ గాంధీ 2025 ఏప్రిల్‌లో లేఖ కూడా రాశారు. విద్యా సంస్థల్లో కుల వివక్షపై పోరాడేందుకు వేమల పేరిట బిల్లు రూపొందించాలని అందులో కోరారు.

బిల్లుపై వ్యతిరేకతలేంటి?

రోహిత్‌ వేముల బిల్లుపై దేశవ్యాప్తంగా తీవ్ర చర్చలే చోటు చేసుకున్నాయి. రోహిత్‌ వేముల బలిదానానికి గౌరవసూచకంగా, బలహీనవర్గాల విద్యార్థులను రక్షించేందుకు ఈ బిల్లు ఉపకరిస్తుందని అనుకూల వాదులు చెబుతున్నారు. కానీ.. ప్రధానంగా బీజేపీ వంటి పార్టీలు ఈ బిల్లును తీవ్రంగా వ్యతిరేకిస్తున్నాయి. దీన్ని రాజకీయ ఎత్తుగడగా బీజేపీ అభివర్ణిస్తున్నది. ఇప్పుడు ఉన్న చట్టాలు సరిపోతాయని, కొత్తగా బిల్లులు తీసుకురావడం ప్రతికూల వివక్షకు దారి తీసే అవకాశాలు ఉన్నాయని చెబుతున్నారు.

ఎవరీ రోహిత్‌ వేముల?

రోహిత్‌ వేముల హైదరాబాద్‌ సెంట్రల్‌ యూనివర్సిటీ క్యాంపస్‌ విద్యార్థి.తాను ప్రాతినిధ్యం వహించే అంబేద్కర్‌ స్టూడెంట్స్‌ అసోసియేషన్‌ (ఏఎస్‌ఏ)కు, ఆరెస్సెస్‌ అనుబంధ అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్‌ (ఏబీవీపీ)కు మధ్య వివాదం నేపథ్యంలో హాస్టల్‌ నుంచి బహిష్కరించిన వారం రోజుల తర్వాత.. 2016 జనవరి 17 తెల్లవారుజామున ఉరేసుకుని బలవన్మరణానికి పాల్పడ్డాడు. యూనివర్సిటీలో కుల వివక్షను అతడు తన ఆఖరి లేఖలో తీవ్రంగా నిరసించాడు. ‘నా పుట్టుకే ఘోర ప్రమాదం’ అని రాసుకున్నాడు. వేముల మరణం.. దేశంలోని అన్ని ఉన్నత విద్యాసంస్థల్లో కలకలం రేపింది. యూనివర్సిటీల్లో కుల వివక్షకు వ్యతిరేకంగా విద్యార్థులు పెద్ద ఎత్తున నిరసనలకు దిగారు.